روستای سنگ بست فریمان تقریبا در میانه راه فریمان به مشهد (کیلومتر34) واقع شده است.محوطه باستانی این روستا در ضلع شرقی آن واقع گردیده و بالغ بر 12 هکتار است. این محوطه باستانی شامل بقایای بناهای عام المنفعه ارسلان جاذب (کاروانسرا، حمام، مسجد، بازار، مقبره ارسلان و...) و بقایای شهر تاریخی سنگ بست می باشد. در اهمیت این نقطه کهن همین بس که سنگ بست جایگاه تنها آثار بازمانده از معماری دوره غرنویان در خاک کنونی ایران، قدیمترین مناره آجری ایران و کهن‌ترین ابنیه باقی‌مانده از دوران اسلامی خراسان است. این محل در قدیم پل ارتباطی بین مناطق و شهرهای تاریخی و مهمی چون مرو، نیشابور، هرات باستان، مشهد و قهستان بوده است. به همین دلیل منزلی مهم در کنار جاده معروف ابریشم تلقی شده است.
مقبره ارسلان جاذب: این مقبره بهمراه بناهای عام المنفعه در اواخر قرن 4 هجری توسط ارسلان جاذب که در عهد سلطان محمود غزنوی والی توس (سال‌های 389-421 ه.ق )بود ساخته شده است. میل و مقبره ارسلان جاذب جزء منحصر بفردترين بناهاي دوره غزنویان در ايران است. این بناها که از آن بعنوان کهن‌ترین آثار دوران اسلامی خراسان فعلی و تنها آثار بازمانده از دوره غزنویان در خاک ایران یاد می کنند، قریب به یکهزار و یکصد سال قدمت برخوردار است.
مقبره ارسلان که شباهت زیادی به چهار طاقی های دوره ساسانی دارد، برخلاف موقعیت فعلی، بنایی بوده متصل به مسجدی شبستانی که در گوشه شمال شرقی آن واقع شده است. این مقبره بصورت چهارطاقي است که تبديل به هشت ضلعي شده است. طرز احداث سه کنج(فیل پوش) در این آرامگاه بخوبی رعایت شده است. مقبره ارسلان دارای چهار ورودی و بشکل گنبدخانه‌ای دو اشکوبه و تقریبا قرینه ساخته شده است که دارای گنبدی دو پوسته بوده و در حال حاضر فقط پوسته زیرین گنبد (آهیانه) باقی‌مانده است. در ضلع شرقی مقبره فرو رفتگی ای در میانه ضلع مشاهده می شود که احتمال بسیار زیاد این ضلع مقبره ورودی اصلی آن و مسجد جامع (که اکنون وجود ندارد) بوده است. ورودی شمالی مقبره به رباط ارسلان راه داشته و ورودی های غربی و جنوبی آن به شبستان های مسجد متصل بوده است. مقبره در بیرون نمایی آجری و ساده دارد اما سعی شده است نمای درونی آن با تزئینات آجری، کتیبه و نقاشی دیواری آراسته گردد. دیوارهای داخلی از ارتفاع حدود یک متری با خطهای زیگ زاگ موازی و نسبتا عمیق (به قطر یک آجر با فضای بندآن) زینت یافته و که این خطها در مجموع اشکال پلکانی مانند و لوزی‌ها را ایجاد کرده اند. حواشی این خطوط با رنگ‌های سبز، زرد، آبی و نارنجی رنگ‌آمیزی شده است. ازاره دیوارهای بنا که هم اکنون بوسیله لایه ضخیمی از گچ پوشانده شده بوسیله آجر درست مثل اشکال گچی بدنه دیوار (زیگزاگ-خفته‌راسته) طراحی و ساخته شده که ادامه آنها به خطوط گچی وصل می شود که ترکیب بسیار زیبایی را ایجاد نموده است. ارسلان جاذب که هم عصر حکیم ابوالقاسم فردوسی (شاعر بزرگ و نامدارایران) می زیسته است در شاهنامه توسط فردوسی به نیکی یادشده است.
مناره ارسلان جاذب: مناره ارسلان که احتمالا قبل از مقبره ساخته شده باشد تنها بخش باقی مانده از کاروانسرای ارسلان جاذب است. این مناره که کهن‌ترین مناره آجری ایران می باشد دارای صد و یک پله و نمایی ساده و با آجرهایی است که در ردیف هایی دوتایی و برجسته و با فواصل منظم بر روی یکدیگری چیده شده اند و فضاهای خالی بین آنها با گچ پرشده و شیاری روی آن ایجاد کرده‌اند که خود نمای زیبا ودلنشینی به بدنه مناره داده است. از دیگر تزئینات بنا می توان به مقرنس، کتیبه و آجرکاری‌هایی دور تادور تاج و میانه بنا اشاره کرد.در بخش فوقاني ميل کلمه مبارکه (لااله الاالله) در كتيبه آجري به خط كوفي نوشته شده است که این یکی از قدیمی‌ترین نشانه‌های اسلام در منطقه است. از این مناره که بسیاری از با عنوان «مناره ایاز» نیز یاد می کنند ظاهرا همتایی نیز داشته است.
بقایای شهر تاریخی سنگ بست: در مجاروت مقبره ارسلان جاذب بقایایی شهر مستطیلی شکل و تاریخی سنگ بست است که با 8 هکتار وسعت احتمالا در دوره سلجوقیان (و یا پس از آن) بنیانگذاشته شده است که تا اواخر دوره قاجاریه حیات در آن ادامه داشته است. ارگ مرکزی، مسجد، آب انبار، منازل مسکونی و... بخش‌های تشکیل دهنده آن بوده که در اطراف خود 18 برج و حصاری بلند و گنگره دار داشته است. این شهرتاریخی به خندق نیز مجهز بوده که دهانه قنات سنگ بست داخل آن باز می شده است. متاسفانه آجرهای زیادی از این محوطه تاریخی خارج گردیده و در ساخت روستای کنونی سنگ بست استفاده گردیده است.
آدرس: کیلومتر 34 مشهد به فریمان(سه راهی سنگ بست) 850 متر به سمت سرخس